در این مراسم که عصر دیروز یکشنبه 24 دی ماه در نخلستان اوج برگزار می شد، مصطفی محدثی خراسانی از شاعران انقلاب اسلامی در سخنانی عنوان کرد: شعر و ادبیات انقلاب اسلامی در دوره های مختلف از انقلاب به شکلی هوشمند حضور داشته است و به مطالبه گری پرداخته است و شک ندارم اگر مرحوم سپهر امروز در میان ما بود مطالبه ای از جنس مطالباتی داشت که این روزها مردم ما دارند.
وی افزود: او جریانی را در شعر انقلاب اسلامی انتخاب کرد و به جلو برد که بسیاری ناباورانه به آن نگاه می کردند و تناسبی را میان ظرفیت ادبی و بضاعت شاعرش نمی دیدند اما حجم گسترده تاثیرگذاری این جریان ادبی و مخاطبانش این مساله را به شکلی دیگر ثابت کرد و امروز نیز بزرگداشت او بدون شک آئین غبارروبی از ارزش ها و آرمان های انقلاب اسلامی است که سپهر دغدغه آن را داشت.
در ادامه این مراسم محمدعلی صمدی پژوهشگر عرصه دفاع مقدس با اشاره به اولین دیدارش با مرحوم سپهر گفت: سال 77 در نشریه شلمچه او را با پای گچگرفته دیدم. در آن دیدار خیلی قیافه گرفته بود و من هم که اخلاقی شبیه به خودش داشتم نشستم و قیافه گرفتم، اما نمیدانم چه شد که با هم رفیق شدیم. من در خلوت با او بودم اما حرفهای معنوی که در موردش گفته میشود خیلی برایم ملموس نیست، زیرا تا زمانی که با هم بودیم پیوسته سروکله میزدیم.
صمدی ادامه داد: انتشار اولین سرودههایش با نشریه آقای مسعود دهنمکی آغاز شد، اما درخشش او با مجله فکه و آقای داودآبادی رقم خورد. او به من میگفت بیا برایم تاریخ جنگ را بگو تا از روز اول جنگ را تبدیل به شعر کنم، حتی بیت اول مرتبط با روز اول جنگ را خودش گفته بود.
داوودآبادی: بخاطر شعرهای سپهر، صداوسیما ما را سانسور کرد!
حمید داوودآبادی از نویسندگان دفاع مقدس نیز در ادامه این بزرگداشت با یادکرد از مرحوم سپهر گفت: یادم هست وقتی شعرهای معروف سپهر با مطلع «اتل متل» را در نشریه فکه منتشر کردیم سازمان صدا و سیما آگهی معرفی نشریه ما را پخش نکرد و علتش را هم این مساله عنوان کردند که یکی از شاعران بزرگ آن روزگار درباره این اشعار عنوان کرده بود که اینها به حیثیت شعر فارسی لطمه می زند.
وی با بیان خاطره دیگری از شعرگویی مرحوم سپهر گفت: با جمعی از دوستان در اتاقی می نشستیم و خاطراتی از عملیات کربلای پنج بازگویی می کردیم. سپهر آنها را می شنید و زار می زد و شعری از مجموعه اتل متل را با استناد به آنها می سرود.
چهرهخند: میگفتند شعرهایش خزعبل است!
در بخش دیگری از مراسم رحیم چهره خند از دوستان مرحوم سپهر با اشاره به خصوصیات فردی و ادبی این شاعر گفت: او برای مخاطبش بنابراین نیاز فرهنگی روز جامعه اش قالب شهری را اختراع کرد و سرود. شعرهای معروف او که آن را با عبارت «اتل متل» می شناسیم را برای خواندن در مسجد می سرود و بعدها به خارج از مسجد هم رفت. یادم هست در همین دانشگاه تهران اساتیدی که امروز هم هستند می گفتند اینها خزعبل است و قابل تحلیل نیست اما سپهر به این حرفها اهمیتی نمی داد و کار خودش را می کرد.
وی در ادامه سخنان خود نیز به انتقاد ازوضعیت جلسات ادبی در تهران پرداخت و گفت: امروز بیش از ۴۰ جلسه شعر فقط در تهران برگزار می شود اما همه اش به اندازه یک ساعت کلاس، محتوا ندارد.
انتقادات تند و تیز جلیلی از صدا و سیما: تا کِی میخواهید این طور رفتار کنید؟
در این مراسم وحید جلیلی از فعالان فرهنگی نیز در سخنانی با یادکردی از حضور مرحوم سپهر در تلویزیون و در سالهای حیاتش گفت: من نمیدانم تلویزیون ما تا کی میخواهد به سیاست بها دادن به ضدانقلابها و سلطنتطلبها ادامه دهد. اخیراً هم که شنیدم خود معاون سیما سینه سپر کرده که فلان نماد فیلمفارسی باید در رسانه جمهوری اسلامی بهنمایش درآید. جالب این است این آدمها در بیرون، خود را ایثارگر جا میزنند اما وقتی قدرت رسانهای کشور در دستشان قرار میگیرد با حقارت و انفعال نفسانی خودشان را به پادوی جریان فیلمفارسی مبدل میکنند. خوب است که سازمان لااقل آرشیو خودش را مرور کند تا ببیند که کارهای خوبی هم ساخته که میشود دوباره نمایشش داد و ببیند که در حال طی کردن چه جریان انحطاط و نزولی است.
جلیلی در ادامه به نقش هنرمندان مردمی در انقلاب اشاره کرد و گفت: این هنرمندان هیچگاه دیده نشده و جدی گرفته نشدند اما در محیط کاری خود تأثیرات زیادی گذاشتهاند. میان آنها میتوان از نقاشان مردمی سراغ گرفت تا شعرایی که زبان گویای انقلاب بودند. خوب است که در سرفصل جداگانهای نیز به این هنرمندان توجه شود.
وی اظهار داشت: توجه به ادبیات بومی و تلفیق آن با ادبیات انقلابی کاری بود که سپهر انجام داده است. اما امروز یک سکولاریزم در فضاهای فرهنگی وجود دارد که اجازه نمیدهد داشتههای فرهنگی با معارف دینی آمیخته شود.
رئیس شورای سیاستگذاری جشنواره عمار گفت: سپهر فرهنگ عمومی را به ادبیات انقلاب آمیخته کرد. او بخشی از ادبیات عامیانه را که کمتر مورد توجه قرار گرفته بود مورد توجه قرار داد و ادبیات انقلابی را در آن قرار داد.
محمدصاق کوشکی از دیگر فعالان فرهنگی انقلاب اسلامی نیز در این مراسم در سخنان کوتاهی خواستار توجه فعالان حوزه انیمیشن و اشعار مرحوم سپهر شد و گفت: او از این لحاظ که شعرهایش برای مردم آشناست ولی نام و نشانش مشهور نیست شباهت هایی به فایز دشتستانی دارد که بسیاری از چوپانها شعرهای او را از بر هستند ولی نمیدانند شعرها سروده کیست. از این جهت سپهر می تواند با شعرهایش فایز جریان شعر دفاع مقدس ما شود.
دهنمکی: اگر سپهر زنده بود لابد امروز «اتل متل یه کلید» می سرود
مسعود دهنمکی کارگردان سینما و تلویزیون در این مراسم گفت: امروز روزگار خوشنامی است و برخی خیلی علاقهای به یادآوری آن روزها ندارند. هرچند ابوالفضل سپهر امروز اگر بود، از آن گروه نبود که دنبال خوشنامی باشد. مجله شلمچه برای گمنامان عرصه فرهنگ محیط فعالیت بود و از آنجا که امام فرموده بودند جنگ ما، جنگ عقیده است و این جنگ تمام نمیشود، امروز میبینیم که 30 سال است این جنگ پس از جنگ تحمیلی ادامه دارد و مانند ابوالفضل سپهرها، در این جنگ حضور دارند.
وی افزود: اولین مرتبه که ابوالفضل سپهر به دفتر شلمچه آمد، به او گفتم میخواهی مبارزه کنی یا دنبال کار میگردی؟ او گفت هردو. همان زمان دفترهای شعرش را هم دیده بودم و به او گفتم که این اشعار احساسی بهدرد اینجا نمیخورد. او گفت غیر از این بلد نیستم. همانجا شعر «مولا ویلا نداشت» علیرضا قزوه را به او دادم و گفتم امروز این را کم داریم. بعد برای اینکه کارش را شروع کند، گفتم اول باید تلفن جواب بدهی و چای بریزی، البته گمان نکنید تلفن جواب دادن کار پیشپاافتادهای بود، بلکه یک بخش مهم در مجله، بخش پاسخگویی به مخاطبان بود که سپهر بعد از مدتی کار را یاد گرفت. حتی یادم هست که پس از قضایای دوم خرداد و پیروزی در انتخابات، تلفن شلمچه پیوسته زنگ میخورد و طوری حرف میزدند که انگار ما در انتخابات شکست خوردهایم و ما گفتیم آقای ناطق نوری شکست خورده و ما چهکارهایم؟ برخی تماس میگرفتند و فحش میدادند. همان زمان از دفتر وزیر ارشاد با مجله تماس گرفتند و ما را به وزارتخانه احضار کردند. به دفتر آقای اشعری که آن زمان معاون مطبوعاتی وزیر ارشاد بود رفتم و ایشان که فرد متشرعی هستند، گفتند بچههای نشریه پشت تلفن فحاشی میکنند، گفتم اشتباه میکنید. مخاطبان هستند که تماس میگیرند و به بچهها فحش میدهند. او برای اینکه خودش مطمئن شود تلفن نشریه را گرفت و همینطور که گوشی دستش بود، صورتش سرخ شد. ظاهراً قبل از آقای اشعری یک نفر تماس گرفته بود و فحش داده بود و بچهها فکر کرده بودند، همان نفر قبل باز هم تماس گرفته، برای همین میخواستند از خجالتش دربیایند. شلمچه سکوی پرواز سپهر بود. او از موتوریهایی بود که شهید شد.
دهنمکی در پایان گفت: در همان دیدارهای اول یادم است که به او گفتم شعر تو به درد من نمی خورد. من هنری می خواهم که جنگ فقر و غنا را نشان دهد. باید برای این جنگ شعر بگویی، شعر معروف مولا ویلا نداشت را به او دادم و به او گفتم باید چنین معترضانه شعر گفت. من شک ندارم که اگر امروز هم در میان ما بود شعر «اتل متل یک کلید» را می سرود و غیرتش اجازه نمی داد کسی در تریبون رسمی نظام بگوید ما امام زمان را هم پس از ظهور نقد می کنیم.
مادر ابوالفضل سپهر در پایان این مراسم گفت: ابوالفضل هرقدر میگفت و میسرود، بیشتر شیفته شهدا میشد. یاد شهدا و خاکهای جنوب او را هوایی کرده بود. اگر اشعار او به دل مینشیند به خاطر این است که از صافی دل عاشقش گذر کرده بود.
وی افزود: او انگار برای عاشق شدن به دنیا آمده بود، برای خادم شهدا بودن، فدایی ایثارگران و جانبازان راه خمینی بودن؛ پسر من برایم مایه افتخار بوده است.
در پایان این مراسم از مادر این شاعر فقید تقدیر و تجلیل به عمل آمد.
گفتنی است در چهلمین شب شاعر پاسداشت مرحوم ابوالفضل سپهر چهره های شاخص فرهنگی ادبی نظیر حجت الاسلام پژمانفر عضو کمیسیون فرهنگی مجلس، گلعلی بابایی، محمدعلی صمدی، مسعود ده نمکی، وحید جلیلی، رحیم چهره خند، حجت الاسلام زائری، میلاد عرفان پور، احمد بابایی، کامران شرفشاهی، مصطفی محدثی خراسانی، سارا عرفانی، حمید داوود آبادی، محمد صادق کوشکی و تنی چند از دوستان و خانواده این شاعر فقید حضور داشتند.