احمد نجفی: کتاب خوب کم داریم

خانه طراحان انقلاب اسلامی به مناسبت برگزاری نمایشگاه کتاب، اقدام به تولید موشن گرافیک هایی با موضوع کتاب خوانی و مشکلات صنعت نشر و چاپ کرده است که در این مدت از رسانه ملی پخش می شود. در همین رابطه احمد نجفی با اشاره به طرح های شکست خورده ای که برای کتابخوان کردن مردم اجرا شده است، گفت: وقتی ما مردممان را نمی شناسیم، تصمیمات غلط هم می گیریم. مثلا این طرح که روزنامه و کتاب را رایگان در اختیار مردم قرار می دهند، بر خلاف آن چه به نظر می رسد طرح خوبی نیست؛ چرا که فرهنگ مردم ما طوری است که هر چیز رایگانی را بی ارزش می دانند و به سمت آن میل و رغبتی ندارند.

وی ادامه داد: اشتباه بزرگ ما همین است که گمان می کنیم با رایگان کردن و دسترسی آسان می توانیم فرهنگ کتابخوانی را ترویج کنیم اما می بینیم که طرح کتابخوانی رایگان شکست خورده است.

نجفی در رابطه با علت های کتاب نخواندن مردم گفت: تنها راه حل کتابخوان کردن ما، تمرکز بر روی آموزش و پرورش است. این مسئله را باید به مدارس واگذار کرد تا نسلی کتابخوان تربیت کند. اما متاسفانه می بینیم به جای رسیدن به این طور مسائل فرهنگی، کتاب های عجیب و غریب درسی که فشار روحی به بچه ها وارد می کند و انرژی آن ها را می گیرد در اختیار بچه هاست و مجبورند همه وقتشان را برای آن ها صرف کنند.

وی ادامه داد: وقتی این فشار روی دانش آموز و کودک ماست، چطور انتظار داشته باشیم وقت و انرژی و حوصله برایش باقی بماند و کتاب معمولی بخواند؟ آن قدر حرف های عجیب و غریب در کتاب های درسی بچه هاست که هم از فهم و درکشان بالاتر است و هم نیاز زندگیشان نیست. با این اوصاف چرا نباید تجدید نظری در رویه آموزش و پرورشیمان داشته باشیم؟

این بازیگر سینما با بیان این که هیچ کس تفکیکی بین آموزش و پرورش قائل نیست گفت: متاسفانه آموزش و پرورش ما همه تمرکزش بر روی برنامه های آموزشی است و فکری به حال پرورش فکری بچه ها که نسل آینده را می سازند نمی کند.

وی گفت: برای من که در خارج از کشور درس خوانده ام این مسئله بسیار روشن است. درس هایی که ما در دبستان خوانده ایم را در دانشگاه ها یاد می گیرند و برایشان عجیب است که یک مبحث که اصلا به درد بچه مدرسه ای نمی خورد، چرا باید در آن مقاطع پایین آموخته شود!

نجفی ادامه داد: در مورد اکثر مسائل فرهنگی از جمله کتابخوانی هم همینطور است. پس آموزش و پرورش چه زمانی قرار است انجام بشود؟ باید کتاب خواندن از همین سنین به کودک آموزش داده شود که نمی شود و وقتی به سن بزرگسالی می رسیم به دنبال اتخاذ تصمیماتی هستیم که وضعیت را درست کنیم که نمی شود.

وی با اشاره به اهمیت نهاد خانواده در این زمینه گفت: خانواده ها هر چیز بدی که می شود برای بچه تهیه کرد را تهیه می کنند و به خورد او می دهند اما حاضر نیستند چندهزارتومان کتاب بخرند و دست بچه بدهند. از آن طرف وقتی خود پدر و مادر اهمیتی برای کتاب قائل نیستند و چیزی نمی خوانند، انتظار داریم فرزندان این کار را بکنند؟

این بازیگر سینما ادامه داد: این مشکل فرهنگی در خانواده و آموزش و پرورش حل می شود. تا به حال از خودمان پرسیده ایم که چرا کلاس هایی برای مطالعه نداریم؟ چرا مشق و تکلیف این قدر پرخجم است؟ چه دردی را این تکالیف دوا کرده که همچنان به همان روال قبل ادامه دارد؟

نجفی تاکید کرد: با بخشنامه نه کسی کتابخوان شده و نه کتاب شناس و نه اهمیتی برای کتاب قائل خواهد شد. همین می شود که بعد از این همه سال چاپ و نشر کتاب، هنوز فرهنگ کتابخوانی جا نیفتاده است و کتاب های خوب ما بیشتر از سه هزار نسخه نمی فروشد در حالی که در خارج از کشور تیراژ به چند صد هزارتا می رسد.

وی با اشاره به گسترش فضای مجازی و دیجیتالی شدن مطالب گفت: در فضای مجازی همه جور مطلبی وجود دارد و مردم ما برای خواندن آن وقت می گذارند اما وقتی نوبت به کتاب می رسد، از کمبود وقت سخن می گویند!

نجفی در پاسخ به این سوال که "آیا در شرایط فعلی که ابزارهای ارتباطی و تکنولوژی پیشرفت زیادی کرده می توان با ترویج کتاب های دیجیتال مردم را به سمت کتاب خواندن سوق داد ؟"گفت: دیجیتالی شدن کتاب را قبول ندارم. کتاب باید هویتش حفظ شود. کلام کتاب باید به طور زنده به چشم برسد. همین چیزهاست که ما را تنبل کرده است. نگاه، نگاه اشتباهی است. در شرایط اضطراری شاید بشود دیجیتالی بودن کتاب را قبول کرد اما در شرایط عادی، کتاب باید کاغذی باشد. کتاب را باید حس کنیم و ورق بزنیم. تا این حس در وجود آدم ایجاد نشود قدر کتاب را نمی دانیم. در فضای مجازی این همه نوشته داریم، که هیچ تفاوتی هم با هم ندارند. اما کتاب باید از همه این نوشته‌ها متمایز باشد. این تفاوت است که ارزش کتاب را مشخص می‌کند.

این عضو خانواده سینما یکی از معضلات بزرگ عرصه کتابخوانی را تولید نشدن کتاب خوب عنوان کرد و گفت: زنجیره فرهنگی ما به هم پیوسته است. همانطور که در مملکتمان فیلم و سریال خوب تولید نمی شود، کتاب خوب هم کم داریم. این ها همدیگر را تکمیل می کنند. مگر می شود بدون داشتن ادبیات و کتاب و داستان و شعر و رمان، فیلمنامه خوب داشت؟ مگر می شود ادبیات را نشناخت و به فیلمنامه رسید؟ قصه هایمان تکراری شده و در کتاب و فیلم های قبلی بوده و هیچ چیز جدیدی ندارد.

وی ادامه داد: برای بهبود وضعیت کتاب، برای تولید کتاب خوب تلاشی صورت نگرفته و همه چیز در حد حرف های زیبا و درست باقی مانده است و خروجی ندارد. چند تا از کتاب های تولید شده در سال پرفروش می شوند؟ تعداد فروششان چقدر است؟ هر چند سال یک بار یک کتاب گل می کند و مردم به سمت آن می‌روند؟

احمد نجفی با اشاره به نویسندگانی که حمایت نمی شوند گفت: متاسفانه نویسنده‌ها کمک و حمایتی ندارند. یکی هم که نویسنده خوبی است از او حمایتی نمی شود که پر اثر شود. ما همیشه درترویج ادبیات ضعیف بوده ایم و همچنان هستیم که دلایلش را می شود در همین مسائل کوچک و بزرگ جستجو کرد.

موشن گرافیک های «کتاب نخوانی» در شب‌های برگزاری نمایشگاه کتاب از شبکه های مختلف سیمای ملی پخش می‌شود.