همزمان با سالگرد روزهای ملتهب تیرماه ۱۳۶۰، مستند سیاسی و تاریخی «امتحان» از سوی خانه مستند منتشر شد که نگاهی دارد به یکی از مسائل پیچیده سیاسی در دهه ۶۰ که سالهاست درباره آن کمتر صحبت شده است.
مستند «امتحان» به نویسندگی و کارگردانی سجاد ریاحی و تهیهکنندگی مهدی مطهر، محصول سازمان اوج و چند روزی است در فضای پلتفرمهای اینترنتی منتشر شده است. این مستند روایتی است از اختلاف نظر میان سومین رئیسجمهور ایران با نخست وزیرش که به یکی از عمیقترین و پیچیدهترین مباحث سیاسی در دهه ۶۰ تبدیل شد. کار تولید این مستند از سال ۹۶ آغاز شد و علت طولانی شدن تولید، مراحل پژوهش و پیدا کردن تصاویر آرشیوی است. محصول نهایی در قالب یک مستند سینمایی برای نمایش در فضای پلتفرمهای اینترنتی آماده شده است.
مستند امتحان به سال ۶۶ میرود و اشارهای به خطبه جنجالی امام جمعه تهران میکند و برای ریشهیابی آن به وقایع بعد از سومین دوره انتخابات ریاست جمهوری میرود؛ جایی که آیتالله خامنهای با رأی قاطع ملت، رئیسجمهور ایران میشوند.
مستند «امتحان» به روند انتخاب میرحسین موسوی به عنوان نخست وزیر اشاره میکند؛ اینکه از سوابق میرحسین موسوی در پیش از انقلاب اطلاعاتی در دست نیست ولی مدتی در دولت شهید رجایی مسئولیت وزارت امور خارجه را بر عهده داشته است. نقل قولی طلایی در مستند وجود دارد که مهندس موسوی میگوید من وزیر امورخارجه خوبی هستم ولی نخستوزیر خوبی نخواهم شد.
مستند «امتحان» در ادامه به اختلاف نظر میان رئیسجمهور و نخست وزیر بر سر مسائل اقتصادی میپردازد.
مستند امتحان از این نظر که به تاریخ انقلاب اسلامی پرداخته و نقبی به دهه ۶۰ پرحادثه و سرنوشتساز زده است، کار ارزشمندی به شمار میرود، به خصوص اینکه تلاش شده است از تصاویر آرشیوی به خوبی استفاده کند. متأسفانه به دلیل کمکاریهای صورت گرفته و به تصویر نکشیدن تاریخ معاصر در قالب مستند، زمینه برای تحریف تاریخ مهیا شده است؛ اقدامی که عملاً درباره تاریخ پهلوی دوم رخ داد و جریان سلطنتطلب با استفاده از آرشیو صداوسیما، تاریخ را به سمت و سوی دلخواه خود تحریف میکند.
این مستند فتح بابی برای پرداختن به مسائل سیاسی دهه ۶۰ است و نیز کاری است که میتواند زمینه آشنایی نسل جوان با یک دوران را که امروز برای درک مسائل سیاسی جاری کشور نیازمند دانستن زمینهها و ریشهها و روندهای سیاسی هستند، فراهم کند.