انیمیشن «فهرست مقدس» به کارگردانی محمد امین همدانی محصول خانه انیمیشن سازمان هنری- رسانه‌ای «اوج» و از آثار حاضر در سی‌وچهارمین جشنواره فیلم فجر است. با وجود قابلیت‌های ارزنده‌ای که در این محصول ساخته شده از سوی جوانان ایرانی وجود دارد، با جایگاه نامشخص آثار انیمیشن در جشنواره فیلم فجر، «فهرست مقدس» از رقابت در بخش «سودای سیمرغ» جا ماند و قرار است در بخش جانبی جشنواره به اکران درآید. گفت‌وگوی «وطن امروز» با محمدامین همدانی، کارگردان جوان این اثر تکمیل‌کننده اطلاعات خواهد بود.
با چه نگاهی سراغ سوژه متفاوت «فهرست مقدس» رفتید؟
گروه نویسندگان مرتبط با آقای فرج‌الله سلحشور به سفارش سازمان اوج چند سال پیش فیلمنامه این کار را نوشتند و زمانی که متن آن به دستم رسید با توجه به هزینه‌های بالای تولید فیلم سینمایی برای چنین قصه‌ای با پروداکشن بالا تصمیم گرفته شد آن را به شکل انیمیشن بسازیم. برای این کار نیاز به بازنویسی فیلمنامه بود و از این رو ویرایش‌هایی توسط هومن فاضل، نویسنده سریال «آسمان من»، وحید چالاک، کارگردان هنری اثر و بنده بر فیلمنامه اولیه صورت گرفت.
مهم‌ترین مسائلی که در ساخت انیمیشن «فهرست مقدس» به دنبال طرح آن بودید، چیست؟
مسائل این فیلم جدا از جنبه‌های تاریخی و دینی به اتفاقات روز یمن و مسائل منطقه و بحث هولوکاست ارتباط می‌یابد. با وجودی که زمان نگارش فیلمنامه اولیه، مسائلی مانند اتفاقات یمن پیش نیامده بود، فکر می‌کنم به خواست خدا حالا این اثر همخوانی با اتفاقات روز هم یافته است که از این بابت هم می‌تواند جالب باشد.
فکر می‌کنید تمایز عمده انیمیشن «فهرست مقدس» برای مخاطب ایرانی که تجربه تماشای انیمیشن‌های مطرح خارجی را هم داشته است، چه می‌تواند باشد؟
اولین اتفاقی که مخاطبان ایرانی را در تماشای فیلم شگفت‌زده خواهد کرد، فرم متفاوت این انیمیشن در میان ساخته‌های داخلی است که از لحاظ تکنیک ساخت و اغراق ارگانیک روی خواهد آمد.
اغراق در ساخت و طراحی شبیه‌سازی کاراکترها، امری مرسوم در انیمیشن دنیاست. در این باره برای مخاطبان بیشتر توضیح دهید.
بله! اغراق ارگانیک در انیمیشن‌سازی سینمای جهان هم مساله‌ای جدید به حساب می‌آید که در آثار مطرحی از طریق شبیه‌سازی و اغراق در طراحی چهره‌ها رخ می‌دهد. در تصاویر اغراق ارگانیک یا واقع‌گرایانه، جذابیت‌های تشبیه کاراکترها بیشتر می‌شود و این مساله بر پایه فیزیک انسانی و طبیعت و واقعیت ایجاد خواهد شد. این نوع فرم ارائه همانند ساخت انیمیشن برای خردسالان نیست و مانند فیلم‌های «ارباب حلقه‌ها» و «هابیت» برای مخاطب بزرگسال هم جذاب خواهد بود.
از این نظر فیلم‌تان شبیه طراحی شخصیت‌ها در آثاری مانند «ارباب حلقه‌ها» یا «آواتار» شده است. به دنبال دنباله‌روی از سینمای جهان بوده‌اید یا بومی‌گرایی در ساخت مدنظرتان است؟
پیام فیلم «فهرست مقدس» در ابتدا برای مخاطبان بین‌المللی در نظر گرفته شده که در واقع پیام انقلاب اسلامی است اما نکته‌ای که درباره اغراق اشاره کردید، به دلیل سابقه محدود این نوع فرم ساخت در جهان و ایران پیش می‌آید، چرا که در دنیا تنها چند اثر مانند «ارباب حلقه‌ها» و «هابیت» و «آواتار» اینگونه بودند. ما در این فیلم برای نشان دادن صفات درونی کاراکترها به شمایلی بیرونی نیاز داشتیم. مثلا من برای نمایش پاکی و معصومیت کاراکتری باید آن را به شکل آهو نشان می‌دادم که به دلیل نو بودن فرم، امکان دارد مشابهت‌هایی نزد برخی مخاطبان با آثار مطرح خارجی پیش‌ آید. از این نظر فیلم ما به جز چند نماد که به طور تعمدی طراحی شده است، ارتباطی با ساخته‌های اینچنینی ندارد و اثری کاملا متفاوت است. ما از این فیلم‌ها تقلید نکردیم و تنها خواستیم صورت باطنی کاراکترها در چهره‌شان نمایان شود. از این‌رو موضوع و نگاه فیلم «فهرست مقدس» و داستانی که دارد کاملا متفاوت از ساخته‌های خارجی است.
با توجه به فروش مناسبی که انیمیشن «شاهزاده روم» داشته است، فکر می‌کنید در اکران فیلم «فهرست مقدس» هم چنین اتفاقی رخ دهد؟
قاعدتا تماشاگر باید این شرایط را رقم بزند اما با توجه به تکنیک متفاوت فیلم «فهرست مقدس» امید این را دارم که مخاطب علاقه‌مند و جذب اثر شود، چرا که برایش چنین فرمی متفاوت است و به دلایلی چون تازگی این نوع روایت و فرم اغراق واقع‌گرایانه‌اش که آن را همپای آثار خارجی به لحاظ کیفی کرده است، مورد توجه مخاطبان داخلی قرار خواهد گرفت. به نظرم حتی تماشاگر ایرانی افتخار می‌کند که در کشورش ساخته‌ای در سطح بین‌المللی تولید شده است.
در بخش فیلمنامه هم به دنبال رفع معضلات معمول آثار مشابه بوده‌اید؟
پیچیدگی‌های داستانی و روایت‌های موازی در فیلمنامه‌نویسی این انیمیشن هم در میان آثار مشابه داخلی متمایز است و اثری کاملا فکر شده و با طرحی منسجم است. البته به دلیل دکوپاژ جدید و متفاوت انیمیشن، مخاطب خردسال شاید چندان با آن ارتباط برقرار نکند اما برای مخاطبی در سن بالاتر حتما جذاب خواهد بود، چرا که با داستان پیچیده، معماگونه و ماجراجویانه‌ای برخورد خواهد کرد. در اینگونه فیلم‌ها با توجه به موقعیت‌های مخاطب در اکران، تماشاگری بالای 12 یا 14 سال سن پیشنهاد می‌شود.
با توجه به جوان بودن صنعت انیمیشن‌سازی در ایران، برای ساخت انیمیشن «فهرست مقدس» دچار محدودیت‌هایی هم شدید؟
به نظرم بزرگ‌ترین محدودیت ما در تفکر خلاصه می‌شود و متاسفانه فراتر از مسائل مالی هنوز نزد مسؤولان سینمایی، بلوغ فکری در جدی گرفتن انیمیشن رخ نداده است! در دنیا متوجه این ابزار بی‌نظیر شدند که چه ضریب نفوذ بالایی نزد مخاطب خواهد داشت اما ما هنوز آن را درک نکرده‌ایم. ابزارها به طریقی فراهم خواهد شد اما مهم توجه و شناخت و فکری است که باید نزد هنرمندان و مسؤولان وجود داشته باشد.
شرایط ناپایداری برای نمایش آثار انیمیشن در جشنواره فجر وجود دارد و ساخته‌های فوق در لیست اکران کاخ رسانه قرار نگرفته است. این موضوع را چگونه می‌بینید و چه پیشنهادی برای نمایش فیلم‌های انیمیشن در جشنواره فجر دارید؟
متاسفانه آثار انیمیشن از سوی برگزارکنندگان جشنواره فیلم فجر با دیده تحقیر همراه بوده است. دیدید که «فهرست مقدس» با کیفیتی که دارد مورد اجحاف جشنواره قرار گرفته است، چرا که این فیلم در بخش‌های مختلف فنی و موسیقی قابلیت‌های بالایی را برای کسب سیمرغ داشت. دبیر جشنواره در ابتدا سخن از بخش مجزای انیمیشن گفت و کاش این مساله مطرح نمی‌شد و می‌گذاشتند آثار انیمیشن هم براساس کیفیت خود در کنار آثار سینمایی مورد قضاوت قرار بگیرد تا عیار کارمان سنجیده شود. ما به دنبال جایزه و تقدیر ویژه به این شکل ترحم‌انگیز نیستیم. اصلا به نفع جشنواره فجر است که به آثار ارزنده انیمیشن توجه کند تا همچون شرایطی که سال گذشته برای «شاهزاده روم» پیش آمد رخ ندهد، چرا که دیدیم این انیمیشن با وجود نادیده گرفتن در جشنواره با اکران مناسبی همراه بود و در واقع پاسخ جشنواره را مردم دادند. امیدوارم با انیمیشن در کشور به شکل احترام‌آمیزی برخورد شود.

(منبع: وطن امروز)