حجت‌الاسلام و المسلمین احمد ذوعلم معاون پژوهشی موسسه فرهنگی انقلاب اسلامی نخستین سخنران این مراسم بود. وی در ابتدای سخنان خود با اشاره به نگاه همزمان رهبر معظم انقلاب به هویت ایرانی، اسلامی و انقلابی مردم ایران تصریح کرد: رهبر انقلاب، نقطه تلاقی سه ضلع هویت ایرانی، اسلامی و انقلابی ماست. ایشان در عرصه ایران دوستی و علاقه به میراث پدران مومن ما و سختکوشان زبان و ادب فارسی امروز دغدغه‌مند هستند و نگران زبان فارسی. در عرصه اسلامی نیز ایشان سردمدار پیشبرد مکتب اسلام و اهل بیت(ع) است و در استمرار انقلاب و تکامل آن امام و قائد ما هستند و این سه مساله را به هم گره زده‌اند.

وی ادامه داد: هرکسی که ایران برایش به عنوان مسئله افتخارآمیز مطرح است، باید نسبت به زبان فارسی دغدغه دینی و ملی داشته باشد و هر کس دغدغه انقلابی دارد، باید از این وجه به زبان فارسی توجه داشته باشد چرا که زبان فارسی، زبان اول انقلاب و زبان دوم جهان اسلام است.

ذوعلم در ادامه با اشاره به اینکه نگرش رهبر انقلاب به زبان و ادبیات فارسی باید به نسل جوان و جامعه منتقل شود، گفت: به باور من این نگاه در جوانان جامعه ما تعمق نیافته است و به نظر نمی‌رسد که آنها ارزش ملی و دینی زبان را کسب کرده باشند. بر همین اساس من بر این باورم که دانشجویان ما باید بیش از هر چیز با نگرش دینی و انقلابی را پیگیر باشند و همه باید به این بیاندیشند که فارسی نه فقط یک ابزار ارتباط که یک خواستگاه و نگاه ملی است.

وی در ادامه با اشاره به اهمیت نگاه فردی به زبان فارسی، گفت: نگاه فردی عمیق به این مقوله نیز اهمیت دارد. مهم است که جوانان به فارسی‌گویی و فارسی‌نویسی اهتمام داشته باشند. بخشی از آسیب‌های زبان فارسی در اثر بی‌توجهی ما صورت می‌گیرد. در عرصه سیاست‌گذاری نیز اهمیت دارد. کشورهایی که زبان فارسی در آنجا فعال است از ما برای گسترش این زبان انتظار دارند.

معاون پژوهشی موسسه فرهنگی انقلاب اسلامی در پایان با تاکید مجدد بر ضرورت نگاه کلان به گسترش زبان فارسی، تصریح کرد: در عرصه برنامه‌ریزی کلان امروز انتظار داریم که از مساله زبان فارسی به صورت کلان حمایت به عمل آید. امروز کرسی‌های زبان فارسی در برخی از کشورها مانند پاکستان و هند خالی از مدرس است. همچنین در اختصاص بودجه برای گسترش این زبان نیز باید دغدغه‌مند باشیم. این‌ها مسائل بنیادین است. عامل نفوذ گفتمان انقلاب قطعا با گسترش زبان فارسی محقق خواهد شد. گسترش زبان فارسی بحث راهبردی است که در سخنان رهبر معظم انقلاب نیز دیده می‌شود. امیدواریم بتوانیم بیش از پیش به دغدغه‌های امین زبان فارسی بپردازیم و اهتمام داشته باشیم.

سیدعلی موسوی گرمارودی شاعر و پژوهشگر ادبی نیز در ادامه این مراسم ضمن یاد از زنده‌یاد احمد عزیزی، گفت: ساختار و مهندسی کتاب «امین زبان و ادب پارسی» عالمانه و دارای انسجام جمع الاطرافی است. کتاب آنقدر مطالب متنوع در هفت فصل در خود به همراه داشته است که بی‌هیچ شائبه و مبالغه می‌شود آن را یک دانشنامه کوچک در موضوع زبان و ادب فارسی به شمار آورد.

این شاعر افزود: مولف کتاب در هر کجا که لازم دیده برای استناد مطالب خود، اصل شعر و یا موضوعی که مورد اشاره رهبر انقلاب اسلامی بوده را کامل و تمام بیان کرده است. در بخشی از این کتاب سخنرانی‌های رهبر انقلاب در رابطه با زبان فارسی یاد شده است. کتاب اگرچه در هفت فصل است، اما آنقدر مطالب از تنوع سرشار است که می‌توان از آن با عنوان دانشنامه ناب در حوزه زبان فارسی یاد کرد. کتاب با شعری آغاز می‌شود که می‌توان از آن به عنوان دری به باغ بسیار درخت یاد کرد؛ غزلی که می‌توان آن را یکی از بهترین‌ها برشمرد:

سرخوش ز سبوی غم پنهانی خویشم

چون زلف تو سر گرم پریشانی خویشم

در بزم وصال تو نگویم ز کم و بیـــش

چون آینه خو کرده به حیرانی خویشم...

موسوی گرمارودی همچنین گفت: چاپ این کتاب اثری است زیبا اما لوکس نیست و غلط‌های تایپی که اختاپوس نشر امروز ایران است در آن جایی ندارد. نویسنده اهل تحقیق می‌دانند انتخاب و گزینش موضوعات هم‌پیوند از میان هزارن سخن رهبر انقلاب آن هم طی بیش از 35 سال، کار آسانی نیست؛ اما نویسنده کتاب به شکلی تحسین برانگیز بیانات رهبرانقلاب در ۳۵ سال اخیر در این حوزه را انتخاب کرده است و در نهایت اثری را ایجاد کرده که من را یاد تخت جمشید می‌اندازد؛ بنایی که هیچ میخ و اتصالی در آن مشخص نیست اما سخت مستحکم است. دست مریزاد آقای مقیسه.

پس از موسوی گرمارودی سید حمیدرضا برقعی شاعر آئینی و معاصر کشور پشت تریبون قرار گرفت و به قرائت یک غزل و یک قصیده از خود پرداخت.

پس از شعرخوانی سید حمیدرضا برقعی محمدحسن مقیسه نویسنده کتاب امین شعر و ادب پارسی به بیان انگیزه خود در گردآوری این کتاب پرداخت و تصریح کرد: سال‌ها با خودم می‌اندیشیدم که چرا از رهبران جهان تنها نظریات سیاسی و اجتماعی مورد توجه قرار می‌گیرد و اگر رهبری نظریه‌های ادبی داشت چرا نباید به آن پرداخته شود. همین فکر باعث شد که چهار سال تلاش کنم تا نظریات ادبی رهبر انقلاب اسلامی را در زمینه زبان فارسی به جامعه بشناسانیم؛ رهبری که قبل از سیاستمدار بودن یک ادیب بوده و در جلسات انحمن ادبی فردوسی در مشهد یکی از گزیده‌ترین و بهترین ابیات را انتخاب و می‌خوانده است.

وی ادامه داد: ایشان کسی است که قبل از انتصاب به رهبری انقلاب اسلامی به گفته خود، هزار رمان خوانده است. و ما را با ادبیات روسیه و فرانسه آشنا کرده است تا جایی که شخصیتی مانند پوتین می‌گوید او بهتر از من روسیه را می‌شناسد. یا اینکه خود ایشان تصریح می‌کردند از طریق رمان با تاریخ فرانسه آشنا شدند. به همین خاطر بر این باورم که پرداختن به اندیشه ادبی رهبرانقلاب اسلامی که برای اولین بار در این کتاب جمع شده از ضروریات زمانه بوده است.

مقیسه افزود: امروزه زبان از ابزارهای توسعه و پیشرفت جوامع ادبی به شمار می‌رود. بسیاری از کشورها بعد از سال ۱۹۴۵ به بعد متوجه این مساله شد که باید در روند حرکت‌های فرهنگی حرف‌های تازه‌ای برای بیان داشته باشد و به همین خاطر ابتدا سینما را مورد توجه قرار داد و در ادامه به تربیت گویشگر روی آورد که سربازان بی‌جیره و مواجب یک کشور در کشور دیگری هستند تا فرهنگ آن کشور را رواج دهند. در همین زمینه جوزف نای از نظریه پردازان جنگ نرم در سال ۲۰۱۰ بیان کرده که ما از میلیون‌ها دلار بدهی‌مان به چین آنقدر نگران نیستیم که از تاسیس پی در پی موسسات زبان چینی توسط بنیاد کنفسیوس در شهرهای آمریکا. البته در کشور ما هم برای این مساله بنیاد سعدی اندیشیده شده که درباره پرکار بودن با نبودنش باید جدا صحبت کرد.

وی ادامه داد: زبان ما در شبه‌قاره حدود 800 سال سابقه داشت. خاطرم هست در جلسه‌ای اساتید در پنجاب به جای اینکه از ما نفت و گاز بخواهند، به حالت عصبانی از ما می‌پرسیدند که چرا برای ما استاد زبان و ادب فارسی نمی‌فرستید؛ اگر زبان فارسی داشته باشیم، فرهنگ شرقی خود را خواهیم داشت زبان فارسی حامل فرهنگ اسلام در دنیا بوده است.

این پژوهشگر با اشاره به سوابق پایایی زبان فارسی در طول تحولات تاریخی تصریح کرد: فارسی تنها زبانی است که با پذیرش اسلام در ایران از یاد نرفته است و در کنار آن سلطه ۵۰۰ ساله ترکان و هجوم مغولان نیز آن را از بین نبرده است. فارسی چنین زبانی است که وقتی به هر کشوری رفت خودش را حفظ کرد و حامل دیگری مانند زبان عربی نداشته است. زبان فارسی در این برهه‌ها مضمحل نشد و در فرهنگ آنها از بین نرفت. بعد از اسلام نیز ما مسلمان شدیم ولی عرب‌زبان نشدیم. زبان فارسی بر روی شاه‌پر خود مفاهیم اسلامی را گسترش داد. دلربایی آن به اندازه‌ای است که وقتی به اقبال لاهوری اعتراض می‌کنند که چرا ۹ هزار بیت از اشعارش به فارسی است می‌گوید زبان اردو نمی‌تواند خواسته دل من را آنطور که هست روایت کند.

مقیسه افزود: رهبر انقلاب در خلال سخنانشان که در کتاب نیز منعکس شده به ما می‌گوید گرچه به زبان عربی ارادت داریم اما زبانی که می‌تواند مفاهیم انقلاب اسلامی ما را در دنیا گسترش دهد فارسی است. ایشان بارها به پیشنهادی اشاره می‌کنند که سال‌ها قبل ارائه داده و مورد توجه قرار نمی‌گیرد که مبنی بر این بوده که برای واژه‌های وارداتی به زبان فارسی، لباسی از این زبان دوخته شود و در کنار آن بارها یادآوری می‌کنند که برای واژه‌سازی باید از واژه‌های موجود در گویش‌های فارسی استفاده کرد.

مقیسه در پایان خاطرنشان کرد: این کتاب فقط یک اثر علمی نیست که فقط در دانشکده‌ها مورد توجه قرار گیرد، بلکه این اثر راهکارهای علمی و عملی رهبر انقلاب درباره پویش زبان فارسی است.